Orta Hallilik Üzerine Mesnevi'de Bir Hikaye

Sofiler, bir sofiyi kınayıp tekke şeyhinin yanına gelerek, Şeyhe “ Ey ulumuz, medet.. bu sofiden öcümüzü al”dediler. Şeyh “ Sofiler, şikâyetiniz neden” diye sorunca birisi “ Bu sofinin üç kötü huyu var;

Söze başladı mı çan gibi susmak bilmez, boyuna söyler. Yemeğe girişti mi yirmi kişinin öğününden fazla yemek yer. Yattı mı uyudu mu Eshabı Kehf’ benzer” dedi. Sofiler, bu üç huy, yol ehline yaraşmaz diye şeyhin huzurunda savaşa giriştiler.

Şeyh o fakire yüz çevirip dedi ki: “ Ne halin olursa olsan, o halde itidali koru. “ İşlerin hayırlısı orta hallisidir” diye haberde bile var. Vücuttaki Ahlât itidal yüzünden faydalı. Bunların biri herhangi bir ârızî sebeple fazlalaştı mı insanın bedeninde hastalık meydana gelir. Yoldaşına pek yüklenme, çok söz söyleme, onu pek övme, çünkü bu, nihayet ayrılığa sebep olur.

Musa’nın sözü, kendince haddindeydi ama o iyi dosta fazla geldi. O fazlalık da Hızır’la arasının açılmasına sebep oldu. Musa’ya “ Haydi, git.. sen çok söylüyorsun.. gayri ayrılık geldi, çattı! Musa, sen ne fazla konuşuyorsun, git, uzaklaş.. Yahut da benimle olunca kör dilsiz kesil. Yok.. eğer gitmez, inadına oturursan hakikatte de bence gitmiş, benden ayrılmış sayılırsın” dedi.

Meselâ namazda ansızın yellensen , biriside sana git yeniden aptes al dese, gitmez, orada kakılır kalır namaz kılmaya devam edersen istediğin kadar eğil bükül, yat kalk.. be şaşkın, zaten namazın gitti!

Yürü, seninle eş olanların, sözünü sohbetini susamışçasına sevenlerin yanına var.

Bekçi, uyuyanlara göredir. Balıkların bekçiye ne ihtiyacı var? Çamaşırcıya elbise giyenler muhtaçtır. Çırçıplak canın ziyneti Allah tecellisidir. Ya çıplakları bırak, bir yana çekil.. yahut onlar gibi elbiseden vazgeç! Yok.. eğer tamamıyla soyunamıyorsan bari elbiseni azalt da orta halli ol!”

Fakirin şeyhe özrünü arzetmesi

Fakir, o şeyhe ahvalini anlattı, suçuna özürler diledi. Şeyh’in sualine, Hızır’ın cevapları gibi güzelce, doğruca cevaplar verdi. Nitekim Kelîmin suallerine Hızır’ın Alîm Allah’dan verdiği cevaplarlarla; Musa’nın müşkülleri halloldu. Hızır, Musa’ya her müşkülü için anlatılamayacak derecede miftahlar verdi. Dervişe Hızır’dan mirastı, o da şeyhin suallerine cevap vermede himmet etti.

Dedi ki : “Orta yol hikmetse de bu orta hallilik de nispidir."

(2.cilt 3506)